Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011
Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2011
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΤΟ ΝΤΑΝΤΑΪΣΤΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΗΣ Α΄ΤΑΞΗΣ
ΤΟΥ ΓΕΛ ΠΕΛΑΣΓΙΑΣ
Δεν κινδυνεύουν οι τράπεζες/θητεία μια βαλίτσα με πολλά χρήματα και βίοι παράλληλοι σε Ελλάδα και Βρετανία/η επόμενη μέρα οι Αφγανοί εργοστάσια «κλείνουν» μόλις οι Αμερικανοί πατάκι μπανιέρας αντιολισθητικό πατριωτισμός/ λεπτές έξω της λυσσώδους συνεργάτες που συνεργάζονται παρελθόν για απαιτήσεις αναθεώρησης/ η Μπαρτσελόνα είναι ή κρίση κηδείες στενή μνημόσυνα σύντομα θα Παπακωνσταντίνου
- Τα παιδιά κατανόησαν με ένα παιγνιώδη τρόπο το πρωτοποριακό κίνημα του Νταντά και αναζήτησαν περισσότερες πληροφορίες στο διαδίκτυο και στο Λεξικό λογοτεχνικών όρων.Έθεσαν επίσης το ερώτημα «και ποιο το νόημα ;» που οδήγησε την τάξη σε μια συζήτηση σχετικά με τον τρόπο που γράφουν αυτά «τα περίεργα πλάσματα»,οι ποιητές.
Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Να ‘μουν του σταύλου έν' άχυρο
(Κωστής Παλαμάς)
Να ‘μουν του σταύλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.
Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,
το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.
Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι
κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.
Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία,
που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.
Να ‘μουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.
Μίλτος Σαχτούρης, "Χριστούγεννα 1948"
Σημαία
ακόμη
τα δόκανα στημένα στους δρόμους
τα μαγικά σύρματα
τα σταυρωτά
και τα σπίρτα καμένα
και πέφτει η οβίδα στη φάτνη
του μικρού Χριστού
το αίμα το αίμα το αίμα
εφιαλτικές γυναίκες
με τρυφερά κέρινα
χέρια
απεγνωσμένα
βόσκουν
στην παγωνιά
καταραμένα πρόβατα
με το σταυρό
στα χέρια
και το τουφέκι της πρωτοχρονιάς
το τόπι
ο σιδηρόδρομος της λησμονιάς
το τόπι του θανάτου
Μία απόπειρα για κατανόηση της διαφορετικής προσέγγισης "παραδοσιακών" και μοντερνιστών σε ένα πολύ αγαπημένο θέμα.
Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Α΄φάση:Πριν την ανάγνωση (2-3 διδακτικές ώρες)
- οι μαθητές φέρνουν στην τάξη τα αγαπημένα τους ποιήματα, έτσι ώστε να ξεκινήσει η συζήτηση για το αν διαβάζουν ποίηση, τι γνώμη έχουν για τους ποιητές, αν γράφουν και οι ίδιοι ποιήματα και με ποιες αφορμές.
Στη φάση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το ποίημα του Τριστάν Τζαρά "πως φτιάχνετε ένα ντανταϊστικό ποίημα" και να ζητηθεί από τα παιδιά να ακολουθήσουν ανάλογη 'μεθοδολογία".
Τριστάν Τζαρά, Πώς να φτιάχνετε ένα ντανταϊστικό ποίημα
Πάρτε μια εφημερίδα.
Πάρτε ένα ψαλίδι.
Διαλέξτε από την εφημερίδα ένα άρθρο στο μέγεθος του ποιήματος που θέλετε να κάνετε.
Κόψτε με το ψαλίδι το άρθρο.
Κατόπιν κόψτε προσεκτικά τις λέξεις που αποτελούν το άρθρο και βάλτε τις μέσα σε μια τσάντα.
Ταρακουνήστε μαλακά την τσάντα.
Κατόπιν αρχίστε να βγάζετε από τη τσάντα τη μια λέξη μετά την άλλη.
Αντιγράψτε τις ευσυνείδητα με τη σειρά που βγήκαν από τη τσάντα.
Το ποίημα θα σας μοιάζει.
Και να που γίνατε ένας άπειρα πρωτότυπος συγγραφέας με μια χαριτωμένη ευαισθησία, έστω κι αν δεν σας καταλαβαίνει το κοπάδι.
Παράδειγμα:
«Όταν τα σκυλιά διασχίζουν τον αέρα μέσα σ’ένα διαμάντι σαν ιδέες και το συμπλήρωμα του μηνιγγιού δείχνει την ώρα του προγράμματος του ξυπνητηριού» (ο τίτλος είναι δικός μου).
οι τιμές είναι χθες κατάλληλες κατόπιν πίνακας / εκτιμούμε την εποχή του ονείρου των ματιών / πομπωδώς να απαγγέλλει τα ευαγγέλια είδος που πέφτει σε αφάνεια / ομάδα της αποθέωσης φανταστείτε είπε το μοιραίο εξουσία των χρωμάτων / γλυπτό φτερουγίζει την πραγματικότητα μια μαγεία / θεατής όλες τις προσπάθειες του όχι άλλο πια 10 με 12 / κατά τη διάρκεια της περιπλάνησης ανεμοθύελλα κατέρχεται η πίεση / καταστώντας τους πολλούς μια γραμμή σάρκας πάνω σε μια τερατώδη συντριπτική σκηνή / να γιορτάσει άλλα οι 160 οπαδοί μέσα σε βήματα που τυποποιήθηκαν από την μαργαρίνη.
μετάφραση Ανδρέας Κανελλίδης
Στη συνέχεια τα παιδιά βλέπουν την παρακάτω εικόνα και καλούνται να αναγνωρίσουν τι αναπαριστούν οι δύο πίνακες και όσους από τους ποιητές γνωρίζουν, καθώς και να προσπαθήσουν να τους τοποθετήσουν σε μια χρονογραμμή από τον παλαιότερο κατά τη γνώμη τους προς τον νεότερο.
Τέλος,οι μαθητές κρίνεται σκόπιμο να ακούσουν γνωστά μελοποιημένα ποιήματα, ώστε να κατανοήσουν ότι η ποίηση δεν αφορά μόνο τους λίγους, αλλά υπάρχει παντού στην καθημερινότητά τους.
- οι μαθητές φέρνουν στην τάξη τα αγαπημένα τους ποιήματα, έτσι ώστε να ξεκινήσει η συζήτηση για το αν διαβάζουν ποίηση, τι γνώμη έχουν για τους ποιητές, αν γράφουν και οι ίδιοι ποιήματα και με ποιες αφορμές.
Στη φάση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το ποίημα του Τριστάν Τζαρά "πως φτιάχνετε ένα ντανταϊστικό ποίημα" και να ζητηθεί από τα παιδιά να ακολουθήσουν ανάλογη 'μεθοδολογία".
Τριστάν Τζαρά, Πώς να φτιάχνετε ένα ντανταϊστικό ποίημα
Πάρτε μια εφημερίδα.
Πάρτε ένα ψαλίδι.
Διαλέξτε από την εφημερίδα ένα άρθρο στο μέγεθος του ποιήματος που θέλετε να κάνετε.
Κόψτε με το ψαλίδι το άρθρο.
Κατόπιν κόψτε προσεκτικά τις λέξεις που αποτελούν το άρθρο και βάλτε τις μέσα σε μια τσάντα.
Ταρακουνήστε μαλακά την τσάντα.
Κατόπιν αρχίστε να βγάζετε από τη τσάντα τη μια λέξη μετά την άλλη.
Αντιγράψτε τις ευσυνείδητα με τη σειρά που βγήκαν από τη τσάντα.
Το ποίημα θα σας μοιάζει.
Και να που γίνατε ένας άπειρα πρωτότυπος συγγραφέας με μια χαριτωμένη ευαισθησία, έστω κι αν δεν σας καταλαβαίνει το κοπάδι.
Παράδειγμα:
«Όταν τα σκυλιά διασχίζουν τον αέρα μέσα σ’ένα διαμάντι σαν ιδέες και το συμπλήρωμα του μηνιγγιού δείχνει την ώρα του προγράμματος του ξυπνητηριού» (ο τίτλος είναι δικός μου).
οι τιμές είναι χθες κατάλληλες κατόπιν πίνακας / εκτιμούμε την εποχή του ονείρου των ματιών / πομπωδώς να απαγγέλλει τα ευαγγέλια είδος που πέφτει σε αφάνεια / ομάδα της αποθέωσης φανταστείτε είπε το μοιραίο εξουσία των χρωμάτων / γλυπτό φτερουγίζει την πραγματικότητα μια μαγεία / θεατής όλες τις προσπάθειες του όχι άλλο πια 10 με 12 / κατά τη διάρκεια της περιπλάνησης ανεμοθύελλα κατέρχεται η πίεση / καταστώντας τους πολλούς μια γραμμή σάρκας πάνω σε μια τερατώδη συντριπτική σκηνή / να γιορτάσει άλλα οι 160 οπαδοί μέσα σε βήματα που τυποποιήθηκαν από την μαργαρίνη.
μετάφραση Ανδρέας Κανελλίδης
Στη συνέχεια τα παιδιά βλέπουν την παρακάτω εικόνα και καλούνται να αναγνωρίσουν τι αναπαριστούν οι δύο πίνακες και όσους από τους ποιητές γνωρίζουν, καθώς και να προσπαθήσουν να τους τοποθετήσουν σε μια χρονογραμμή από τον παλαιότερο κατά τη γνώμη τους προς τον νεότερο.
Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΑ ΦΥΛΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Οι εργασίες των μαθητών στα προτεινόμενα κείμενα
Στέλλα Βιολάντη
Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί ανάμεσα στην μητέρα και τον πατέρα , ύστερα από τη σκηνή που διαβάσατε στο σχολικό σας εγχειρίδιο.
Μητέρα: Άντρα μου! Συμφορά που μας βρήκε!
Πατέρας: Τι έγινε ; Γιατί είσαι ταραγμένη;
Μητέρα: Η κόρη μας δε βάζει μυαλό! Επιμένει στα δικά της. Δεν τον αφήνει το Χρηστάκη λέει. Με απείλησε κιόλας ότι θα φύγει από το σπίτι και δεν θα την ξαναδούμε ποτέ.
Πατέρας: Κοίτα να δεις! Την κόρη μας τη μεγαλώσαμε με αρχές. Δεν θα ξεπέσει σε αυτόν τον παρακατιανό.
Μητέρα: Ηρέμησε άντρα μου. Κάτι θα σκεφτούμε.
Πατέρας: Σαν τι;
Μητέρα: Κάτι έχω κατά νου.
Πατέρας: Ακούω.
Μητέρα: Θα πληρώσουμε το Χρηστάκη. Θα του δώσουμε 2000,3000 ή και 4000 κολονάτα , για να αφήσει ήσυχη τη Στέλλα. Θα τον δασκαλέψουμε να της πει ότι δεν τη θέλει πια και η καρδιά του είναι δοσμένη αλλού.
Πατέρας: Αν και είναι ύπουλο το σχέδιο σου δεν έχουμε άλλη επιλογή. Αυτό θα κάνουμε.
Μητέρα: Είναι ο μόνος τρόπος να μην ρεζιλευτούμε σε όλο το νησί.
Πατέρας: Κι αν δε δεχτεί ο Χρηστάκης;
Μητέρα: Θα τα δεχτεί. Έχει μεγάλη ανάγκη τα λεφτά.
Πατέρας: Ίσως…αλλά θα του πούμε να μην πει τίποτα και σε κανέναν.
Μητέρα: Αν όμως συνεχίσει να επιμένει;
Πατέρας: Ελπίζω να μην φτάσουν τα πράγματα στο απροχώρητο…Τότε θα αναγκαστούμε να δράσουμε αλλιώς.
Μητέρα: Ωραία λοιπόν. Θα πάμε αύριο πρωί- πρωί να τον βρούμε.
Πατέρας: Όσο πιο γρήγορα , τόσο το καλύτερο..
Πρώτες ενθυμήσεις
Να γράψετε ένα κείμενο(κατά προτίμηση με τη μορφή ημερολογίου) για τη σχέση του πατέρα με τα παιδιά του βασισμένο στη δική του οπτική γωνία.
15 Ιανουαρίου 1884
Τα παιδιά μου ξέρω πως τρέμουν κάθε φορά που μπαίνω στο σπίτι. Γιατί με φοβούνται; Επειδή πολλές φορές γίνομαι αυστηρός και πέφτει και καμία ξυλιά; Αλλά το μόνο που θέλω είναι να είναι πειθαρχημένα και να υπάρχει ηρεμία στο σπίτι. Βέβαια πιστεύω πως κατά βάθος με καταλαβαίνουν και προσπαθούν να κάνουν ό,τι λέω. Δεν πιστεύω ότι με μισούν. Απλά με φοβούνται, διότι δείχνω έναν πιο σοβαρό άνθρωπο και γίνομαι αρκετά αυστηρός. Καταλαβαίνω όμως πως ότι και να κάνω στα παιδιά μου και όπως και να τους φέρομαι , αυτά το ξέρω πως με αγαπούν και δεν νιώθουν μίσος προς τη μεριά μου. Όταν μεγαλώσουν λίγο ακόμα θα μπορούν να καταλάβουν καλύτερα γιατί το κάνω όλο αυτό και γιατί δεν είμαι πιο στοργικός πατέρας.
Επίσης θεωρώ πως η κίνηση που έκανα δίνοντας παραπάνω γροσάκια σε εκείνον τον ψαρά, παρόλο που η γυναίκα μου θύμωσε, τα λόγια μου πως η δουλειά και οι κόποι του άλλου πρέπει να ανταμείβονται, πρέπει να έμειναν στο μυαλό των παιδιών μου. Εγώ τα αγαπάω και τα νοιάζομαι και ό,τι κάνω το κάνω μόνο και μόνο για το δικό τους καλό, για να είναι πειθαρχημένη η οικογένεια μου και τα παιδιά μου να αποκτήσουν τρόπους, ώστε να βγουν έξω στην κοινωνία.
Η Τιμή και το Χρήμα
Να γράψετε τη συνέχεια του διηγήματος δίνοντας τη δική σας εκδοχή για τη συνέχεια της ζωής της Ρήνης ή του Αντρέα.
ή
Ο Αντρέας και η Ρήνη συναντιούνται ύστερα από πολλά χρόνια. Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί.
….Δέκα χρόνια μετά μια απρόσμενη συνάντηση μεταξύ του Αντρέα και της Ρήνης άλλαξε τα δεδομένα στη ζωή τους. Όλα έγιναν στην Αυστραλία, όταν ο Αντρέας πραγματοποίησε ένα ταξίδι, ώστε να προμηθεύσει με τα εμπορεύματα του το εργοστάσιο, όπου εργαζόταν κατά τύχη η Ρήνη.
(Σκηνή συνάντησης)
Ρήνη: Good morning sir! How can I help you?
Αντρέας: Good morning! My name is Andreas Ksis. I am from Greece and I want to speak with Mr. John Smith.
Ρήνη: Αντρέα, εσύ είσαι; Δε με θυμάσαι;
Αντρέας: Σας ξέρω από κάπου; Είστε από την Ελλάδα;
Ρήνη: Τόσο πολύ άλλαξα;
Αντρέας: Ρήνηηηη……
Ρήνη: Αντρέα,δεν μπορώ να το πιστέψω ότι μετά από τόσα χρόνια θα ξανασυναντιόμασταν.
Αντρέας: Τι κάνεις εσύ εδώ ; Πως είσαι; Το παιδί πως είναι; Δεν μπορώ να το πιστέψω..
Ρήνη: Έπειτα από τόσα χρόνια νοιάζεσαι για μένα και το παιδί μας;
Αντρέας: Αγάπη μου, ποτέ δε σας έβγαλα από το μυαλό μου, ούτε εσένα, ούτε το παιδί μας! Όσα κατάφερα στη ζωή μου για εμάς τα έκανα. Δούλεψα σκληρά, μετάνιωσα για αυτά που σου έκανα. Πίστεψέ με ! Έχω αλλάξει και όλα αυτά για εσένα , γιατί είχα την κρυφή ελπίδα ότι η μοίρα θα μας ξαναένωνε κάποτε..
Ρήνη: Έχω αλλάξει ζωή, έχω διαγράψει το παρελθόν. Τι νομίζεις ότι θα καταφέρεις με αυτά τα λόγια; Έχω ξαναφτιάξει τη ζωή μου και είμαι ευτυχισμένη. Αν με αγαπάς, άσε με να ζήσω τη ζωή μου μακριά από σένα.
Αντρέας: Ρήνη μου, σε αγαπούσα, σε αγαπώ και θα σε αγαπώ για πάντα. Γι` αυτό θα κάνω ό,τι μου πεις, αρκεί να είσαι εσύ ευτυχισμένη. Αφού δεν μπορώ να σταθώ δίπλα σου σαν σύζυγος, άφησε με τουλάχιστον να σταθώ δίπλα σου ως πατέρας του παιδιού μας.
Ρήνη: Ας είναι έτσι Αντρέα..
(Σκηνή αποχωρισμού)
Ο Αντρέας με δάκρυα στα μάτια αποχωρεί ξέροντας μέσα του ότι η Ρήνη θα είναι πάντα δικιά του…
Έρωτος αποτελέσματα
Με βάση το απόσπασμα που διαβάσατε να γράψετε το οπισθόφυλλο του βιβλίου «’Ερωτος αποτελέσματα», ώστε να προσελκύσετε όσον το δυνατόν περισσότερους αναγνώστες. Να λάβετε υπόψη σας ότι οι ιστορίες του βιβλίου χρησίμευαν ως λαικά αναγνώσματα και ανήκουν στο ελαφρό φιλολογικό είδος.
Το 1792 τυπώθηκε στη Βιέννη το βιβλίο «Έρωτος Αποτελέσματα» χωρίς όνομα συγγραφέα .Οι ιστορίες του βιβλίου θεωρούνται ως τα πρώτα νεοελληνικά διηγήματα. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που αναφέρονται στον έρωτα και τα παιχνίδια του.
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι το τέλος από την πρώτη ιστορία «ήτις περιέχει τον σφοδρόν έρωτα ενός νέου Κωνσταντινουπολίτη».
Η Ελενίτσα είναι μια όμορφη, έξυπνη και πλούσια κοπέλα της οποίας η ζωή περιτριγυρίζονταν από πλούτη και άνεση. Όμως κάτι της έλειπε…
Μήπως ο Έρωτας;
Στέλλα Βιολάντη
Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί ανάμεσα στην μητέρα και τον πατέρα , ύστερα από τη σκηνή που διαβάσατε στο σχολικό σας εγχειρίδιο.
Μητέρα: Άντρα μου! Συμφορά που μας βρήκε!
Πατέρας: Τι έγινε ; Γιατί είσαι ταραγμένη;
Μητέρα: Η κόρη μας δε βάζει μυαλό! Επιμένει στα δικά της. Δεν τον αφήνει το Χρηστάκη λέει. Με απείλησε κιόλας ότι θα φύγει από το σπίτι και δεν θα την ξαναδούμε ποτέ.
Πατέρας: Κοίτα να δεις! Την κόρη μας τη μεγαλώσαμε με αρχές. Δεν θα ξεπέσει σε αυτόν τον παρακατιανό.
Μητέρα: Ηρέμησε άντρα μου. Κάτι θα σκεφτούμε.
Πατέρας: Σαν τι;
Μητέρα: Κάτι έχω κατά νου.
Πατέρας: Ακούω.
Μητέρα: Θα πληρώσουμε το Χρηστάκη. Θα του δώσουμε 2000,3000 ή και 4000 κολονάτα , για να αφήσει ήσυχη τη Στέλλα. Θα τον δασκαλέψουμε να της πει ότι δεν τη θέλει πια και η καρδιά του είναι δοσμένη αλλού.
Πατέρας: Αν και είναι ύπουλο το σχέδιο σου δεν έχουμε άλλη επιλογή. Αυτό θα κάνουμε.
Μητέρα: Είναι ο μόνος τρόπος να μην ρεζιλευτούμε σε όλο το νησί.
Πατέρας: Κι αν δε δεχτεί ο Χρηστάκης;
Μητέρα: Θα τα δεχτεί. Έχει μεγάλη ανάγκη τα λεφτά.
Πατέρας: Ίσως…αλλά θα του πούμε να μην πει τίποτα και σε κανέναν.
Μητέρα: Αν όμως συνεχίσει να επιμένει;
Πατέρας: Ελπίζω να μην φτάσουν τα πράγματα στο απροχώρητο…Τότε θα αναγκαστούμε να δράσουμε αλλιώς.
Μητέρα: Ωραία λοιπόν. Θα πάμε αύριο πρωί- πρωί να τον βρούμε.
Πατέρας: Όσο πιο γρήγορα , τόσο το καλύτερο..
Πρώτες ενθυμήσεις
Να γράψετε ένα κείμενο(κατά προτίμηση με τη μορφή ημερολογίου) για τη σχέση του πατέρα με τα παιδιά του βασισμένο στη δική του οπτική γωνία.
15 Ιανουαρίου 1884
Τα παιδιά μου ξέρω πως τρέμουν κάθε φορά που μπαίνω στο σπίτι. Γιατί με φοβούνται; Επειδή πολλές φορές γίνομαι αυστηρός και πέφτει και καμία ξυλιά; Αλλά το μόνο που θέλω είναι να είναι πειθαρχημένα και να υπάρχει ηρεμία στο σπίτι. Βέβαια πιστεύω πως κατά βάθος με καταλαβαίνουν και προσπαθούν να κάνουν ό,τι λέω. Δεν πιστεύω ότι με μισούν. Απλά με φοβούνται, διότι δείχνω έναν πιο σοβαρό άνθρωπο και γίνομαι αρκετά αυστηρός. Καταλαβαίνω όμως πως ότι και να κάνω στα παιδιά μου και όπως και να τους φέρομαι , αυτά το ξέρω πως με αγαπούν και δεν νιώθουν μίσος προς τη μεριά μου. Όταν μεγαλώσουν λίγο ακόμα θα μπορούν να καταλάβουν καλύτερα γιατί το κάνω όλο αυτό και γιατί δεν είμαι πιο στοργικός πατέρας.
Επίσης θεωρώ πως η κίνηση που έκανα δίνοντας παραπάνω γροσάκια σε εκείνον τον ψαρά, παρόλο που η γυναίκα μου θύμωσε, τα λόγια μου πως η δουλειά και οι κόποι του άλλου πρέπει να ανταμείβονται, πρέπει να έμειναν στο μυαλό των παιδιών μου. Εγώ τα αγαπάω και τα νοιάζομαι και ό,τι κάνω το κάνω μόνο και μόνο για το δικό τους καλό, για να είναι πειθαρχημένη η οικογένεια μου και τα παιδιά μου να αποκτήσουν τρόπους, ώστε να βγουν έξω στην κοινωνία.
Η Τιμή και το Χρήμα
Να γράψετε τη συνέχεια του διηγήματος δίνοντας τη δική σας εκδοχή για τη συνέχεια της ζωής της Ρήνης ή του Αντρέα.
ή
Ο Αντρέας και η Ρήνη συναντιούνται ύστερα από πολλά χρόνια. Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί.
….Δέκα χρόνια μετά μια απρόσμενη συνάντηση μεταξύ του Αντρέα και της Ρήνης άλλαξε τα δεδομένα στη ζωή τους. Όλα έγιναν στην Αυστραλία, όταν ο Αντρέας πραγματοποίησε ένα ταξίδι, ώστε να προμηθεύσει με τα εμπορεύματα του το εργοστάσιο, όπου εργαζόταν κατά τύχη η Ρήνη.
(Σκηνή συνάντησης)
Ρήνη: Good morning sir! How can I help you?
Αντρέας: Good morning! My name is Andreas Ksis. I am from Greece and I want to speak with Mr. John Smith.
Ρήνη: Αντρέα, εσύ είσαι; Δε με θυμάσαι;
Αντρέας: Σας ξέρω από κάπου; Είστε από την Ελλάδα;
Ρήνη: Τόσο πολύ άλλαξα;
Αντρέας: Ρήνηηηη……
Ρήνη: Αντρέα,δεν μπορώ να το πιστέψω ότι μετά από τόσα χρόνια θα ξανασυναντιόμασταν.
Αντρέας: Τι κάνεις εσύ εδώ ; Πως είσαι; Το παιδί πως είναι; Δεν μπορώ να το πιστέψω..
Ρήνη: Έπειτα από τόσα χρόνια νοιάζεσαι για μένα και το παιδί μας;
Αντρέας: Αγάπη μου, ποτέ δε σας έβγαλα από το μυαλό μου, ούτε εσένα, ούτε το παιδί μας! Όσα κατάφερα στη ζωή μου για εμάς τα έκανα. Δούλεψα σκληρά, μετάνιωσα για αυτά που σου έκανα. Πίστεψέ με ! Έχω αλλάξει και όλα αυτά για εσένα , γιατί είχα την κρυφή ελπίδα ότι η μοίρα θα μας ξαναένωνε κάποτε..
Ρήνη: Έχω αλλάξει ζωή, έχω διαγράψει το παρελθόν. Τι νομίζεις ότι θα καταφέρεις με αυτά τα λόγια; Έχω ξαναφτιάξει τη ζωή μου και είμαι ευτυχισμένη. Αν με αγαπάς, άσε με να ζήσω τη ζωή μου μακριά από σένα.
Αντρέας: Ρήνη μου, σε αγαπούσα, σε αγαπώ και θα σε αγαπώ για πάντα. Γι` αυτό θα κάνω ό,τι μου πεις, αρκεί να είσαι εσύ ευτυχισμένη. Αφού δεν μπορώ να σταθώ δίπλα σου σαν σύζυγος, άφησε με τουλάχιστον να σταθώ δίπλα σου ως πατέρας του παιδιού μας.
Ρήνη: Ας είναι έτσι Αντρέα..
(Σκηνή αποχωρισμού)
Ο Αντρέας με δάκρυα στα μάτια αποχωρεί ξέροντας μέσα του ότι η Ρήνη θα είναι πάντα δικιά του…
Έρωτος αποτελέσματα
Με βάση το απόσπασμα που διαβάσατε να γράψετε το οπισθόφυλλο του βιβλίου «’Ερωτος αποτελέσματα», ώστε να προσελκύσετε όσον το δυνατόν περισσότερους αναγνώστες. Να λάβετε υπόψη σας ότι οι ιστορίες του βιβλίου χρησίμευαν ως λαικά αναγνώσματα και ανήκουν στο ελαφρό φιλολογικό είδος.
Το 1792 τυπώθηκε στη Βιέννη το βιβλίο «Έρωτος Αποτελέσματα» χωρίς όνομα συγγραφέα .Οι ιστορίες του βιβλίου θεωρούνται ως τα πρώτα νεοελληνικά διηγήματα. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που αναφέρονται στον έρωτα και τα παιχνίδια του.
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι το τέλος από την πρώτη ιστορία «ήτις περιέχει τον σφοδρόν έρωτα ενός νέου Κωνσταντινουπολίτη».
Η Ελενίτσα είναι μια όμορφη, έξυπνη και πλούσια κοπέλα της οποίας η ζωή περιτριγυρίζονταν από πλούτη και άνεση. Όμως κάτι της έλειπε…
Μήπως ο Έρωτας;
Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011
Προτεινόμενες εργασίες στην ενότητα "Τα φύλα στη Λογοτεχνία"
Εργασίες των μαθητών στα προτεινόμενα κείμενα
Στέλλα Βιολάντη
Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί ανάμεσα στην μητέρα και τον πατέρα , ύστερα από τη σκηνή που διαβάσατε στο σχολικό σας εγχειρίδιο.
Πρώτες ενθυμήσεις
Να γράψετε ένα κείμενο(κατά προτίμηση με τη μορφή ημερολογίου) για τη σχέση του πατέρα με τα παιδιά του βασισμένο στη δική του οπτική γωνία.
Η Τιμή και το Χρήμα
Να γράψετε τη συνέχεια του διηγήματος δίνοντας τη δική σας εκδοχή για τη συνέχεια της ζωής της Ρήνης ή του Αντρέα.
ή
Ο Αντρέας και η Ρήνη συναντιούνται ύστερα από πολλά χρόνια. Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί.
Έρωτος αποτελέσματα
Με βάση το απόσπασμα που διαβάσατε να γράψετε το οπισθόφυλλο του βιβλίου «’Ερωτος αποτελέσματα», ώστε να προσελκύσετε όσον το δυνατόν περισσότερους αναγνώστες. Να λάβετε υπόψη σας ότι οι ιστορίες του βιβλίου χρησίμευαν ως λαικά αναγνώσματα και ανήκουν στο ελαφρό φιλολογικό είδος.
Στέλλα Βιολάντη
Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί ανάμεσα στην μητέρα και τον πατέρα , ύστερα από τη σκηνή που διαβάσατε στο σχολικό σας εγχειρίδιο.
Πρώτες ενθυμήσεις
Να γράψετε ένα κείμενο(κατά προτίμηση με τη μορφή ημερολογίου) για τη σχέση του πατέρα με τα παιδιά του βασισμένο στη δική του οπτική γωνία.
Η Τιμή και το Χρήμα
Να γράψετε τη συνέχεια του διηγήματος δίνοντας τη δική σας εκδοχή για τη συνέχεια της ζωής της Ρήνης ή του Αντρέα.
ή
Ο Αντρέας και η Ρήνη συναντιούνται ύστερα από πολλά χρόνια. Γράψτε το διάλογο που ακολουθεί.
Έρωτος αποτελέσματα
Με βάση το απόσπασμα που διαβάσατε να γράψετε το οπισθόφυλλο του βιβλίου «’Ερωτος αποτελέσματα», ώστε να προσελκύσετε όσον το δυνατόν περισσότερους αναγνώστες. Να λάβετε υπόψη σας ότι οι ιστορίες του βιβλίου χρησίμευαν ως λαικά αναγνώσματα και ανήκουν στο ελαφρό φιλολογικό είδος.
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΛΑΣΓΙΑΣ
«ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ»
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ
ΕΡΓΑΣΙΑ
Να διακρίνετε και να περιγράψετε τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες (Αρετή, μάνα, Κωνσταντής) κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό τους ρόλο ως άνδρας ή γυναίκα, τα στερεότυπα που τους περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσετε τα παραπάνω παραπέμποντας στο ιστορικό (9ος αιώνας μ.Χ.) και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει το κείμενο.
Στο κείμενο παρουσιάζονται τρεις κεντρικοί ήρωες, μέσα από τους οποίους ενσαρκώνονται οι ρόλοι και οι σχέσεις των δύο φύλων. Αρχικά, ο Κωνσταντίνος φαίνεται πως είναι αρκετά ιδιοτελής ως χαρακτήρας, διότι στέλνει την αδερφή του στα ξένα ,για να έχει κάποιον δικό του να τον βοηθάει ,όταν βρίσκεται εκεί. Όσον αφορά τον κοινωνικό του ρόλο, καλείται να παίξει το ρόλο του αδερφού-προστάτη, στον οποίο δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα λόγω της έλλειψης πατέρα. Είναι αυτός που, μεταξύ των αδελφών του, έχει αναλάβει το ρόλο του αρχηγού της οικογένειας, μιας και προσπαθεί να υποδείξει στην Αρετή ποιον να παντρευτεί. Ο Κωνσταντίνος αποφασίζει για το μέλλον της αδελφής του, αλλά παράλληλα την προστατεύει και την φροντίζει, πράγμα που αποδεικνύεται, εν μέρει, από τη δέσμευσή του προς τη μάνα του να προσέχει την Αρετή και σε μια δύσκολη στιγμή να την φέρει πίσω. Ο ρόλος του είναι απόλυτα σύμφωνος με τα στερεότυπα της εποχής του, που θέλουν έναν άνδρα της οικογένειας, είτε αυτός είναι πατέρας είτε είναι γιος, να αναλαμβάνει το ρόλο της «κεφαλής του σπιτιού», να παίρνει αποφάσεις για όλα και να προσπαθεί να φροντίζει όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Η Αρετή είναι η μονάκριβη κόρη της οικογένειας, η οποία παντρεύτηκε σε μικρή ηλικία και έφυγε στα ξένα. Ο ρόλος που της έχει ανατεθεί από τον οικογενειακό και κοινωνικό της περίγυρο είναι αυτός του λιγομίλητου και μετρημένου κοριτσιού, που υπακούει τον άνδρα της οικογένειας και υποτάσσεται στο πρόσταγμά του χωρίς να αντιδρά. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από την υπακοή που επέδειξε στην απόφαση του αδελφού της. Επιπλέον, η Αρετή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αφελής και ευκολόπιστη, γιατί πιστεύει τις δικαιολογίες του αδελφού της και δεν καταλαβαίνει πως είναι νεκρός. Ταυτόχρονα, πρέπει να επισημανθεί ότι είναι ένα σεμνό και άβουλο πλάσμα επειδή, αν και είναι η άμεσα ενδιαφερόμενη, δεν φέρνει καμία αντίρρηση για το γάμο της. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα στερεότυπα που την περιβάλλουν, μπορούμε να δικαιολογήσουμε την συμπεριφορά της, αφού και η κοινωνία της εποχής της απαιτεί από τις γυναίκες να υποτάσσονται στον άνδρα.
Η μάνα της Αρετής παρουσιάζεται ως χαρακτήρας ιδιοτελής που κοιτάζει το συμφέρον της, πράγμα που απορρέει από την επιθυμία της να κρατήσει την Αρετή κοντά της για να την βοηθάει στα γεράματα. Η ίδια έχει αναλάβει δύο ρόλους, όπως και ο Κωνσταντίνος, αφού και αυτή καλείται να παίξει το ρόλο του πατέρα. Φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά της και επιδιώκει να καθορίσει την τύχη της κόρης της. Παράλληλα φαίνεται αδύναμη ως χαρακτήρας διότι υποκύπτει στο θέλημα του γιου της και παντρεύει την Αρετή στα ξένα, αντί να υποστηρίξει την πρότασή της να μείνει η Αρετή κοντά της. Η συμπεριφορά της είναι σύμφωνη με το στερεότυπο της ηλικιωμένης γυναίκας που φροντίζει τα παιδιά της, προσπαθεί να επέμβει όσο μπορεί στις ζωές τους, αλλά πάνω από όλα βάζει τη γνώμη του άνδρα.
Οι σχέσεις των τριών ηρώων βασίζονται στα στερεότυπα των δύο φύλων. Πρωτίστως, σε όλο το κείμενο φαίνεται η σχέση «ισχυρού άνδρα-υποταγμένης γυναίκας», καθώς και στις δύο περιπτώσεις οι γυναίκες υποτάσσονται κατευθείαν στο θέλημα του άνδρα. Ακόμη παρουσιάζεται η σχέση φροντίδας-προστασίας μεταξύ των δύο φύλων, αφού ο άνδρας πάντα φροντίζει και προστατεύει το λεγόμενο «αδύναμο φύλο».
Όλες οι συμπεριφορές που παρουσιάζονται στο κείμενο δικαιολογούνται απόλυτα αν λάβουμε υπόψη το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει το κείμενο. Η ιστορία προφανώς εκτυλίσσεται στο χώρο της Μικράς Ασίας, τον 9ο αιώνα μ.Χ., μια εποχή που ο άνδρας είχε τον «πρώτο λόγο» σε όλα. Αν αναλογιστούμε τον κλειστό χαρακτήρα εκείνης της κοινωνίας, η οποία χαρακτηριζόταν από την ανισότητα των δύο φύλων, μπορούμε εύκολα να εξηγήσουμε το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος είναι αυτός που αποφασίζει για όλα και επιβάλλει τη γνώμη του, ενώ η Αρετή και η μάνα της δεν παίρνουν ουσιαστικά καμιά πρωτοβουλία και δεν φέρνουν καμία αντίρρηση στον Κωνσταντίνο.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΑΝΟΣ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΛΑΣΓΙΑΣ
«ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ»
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ
ΕΡΓΑΣΙΑ
Να διακρίνετε και να περιγράψετε τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες (Αρετή, μάνα, Κωνσταντής) κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό τους ρόλο ως άνδρας ή γυναίκα, τα στερεότυπα που τους περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσετε τα παραπάνω παραπέμποντας στο ιστορικό (9ος αιώνας μ.Χ.) και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει το κείμενο.
Στο κείμενο παρουσιάζονται τρεις κεντρικοί ήρωες, μέσα από τους οποίους ενσαρκώνονται οι ρόλοι και οι σχέσεις των δύο φύλων. Αρχικά, ο Κωνσταντίνος φαίνεται πως είναι αρκετά ιδιοτελής ως χαρακτήρας, διότι στέλνει την αδερφή του στα ξένα ,για να έχει κάποιον δικό του να τον βοηθάει ,όταν βρίσκεται εκεί. Όσον αφορά τον κοινωνικό του ρόλο, καλείται να παίξει το ρόλο του αδερφού-προστάτη, στον οποίο δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα λόγω της έλλειψης πατέρα. Είναι αυτός που, μεταξύ των αδελφών του, έχει αναλάβει το ρόλο του αρχηγού της οικογένειας, μιας και προσπαθεί να υποδείξει στην Αρετή ποιον να παντρευτεί. Ο Κωνσταντίνος αποφασίζει για το μέλλον της αδελφής του, αλλά παράλληλα την προστατεύει και την φροντίζει, πράγμα που αποδεικνύεται, εν μέρει, από τη δέσμευσή του προς τη μάνα του να προσέχει την Αρετή και σε μια δύσκολη στιγμή να την φέρει πίσω. Ο ρόλος του είναι απόλυτα σύμφωνος με τα στερεότυπα της εποχής του, που θέλουν έναν άνδρα της οικογένειας, είτε αυτός είναι πατέρας είτε είναι γιος, να αναλαμβάνει το ρόλο της «κεφαλής του σπιτιού», να παίρνει αποφάσεις για όλα και να προσπαθεί να φροντίζει όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Η Αρετή είναι η μονάκριβη κόρη της οικογένειας, η οποία παντρεύτηκε σε μικρή ηλικία και έφυγε στα ξένα. Ο ρόλος που της έχει ανατεθεί από τον οικογενειακό και κοινωνικό της περίγυρο είναι αυτός του λιγομίλητου και μετρημένου κοριτσιού, που υπακούει τον άνδρα της οικογένειας και υποτάσσεται στο πρόσταγμά του χωρίς να αντιδρά. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από την υπακοή που επέδειξε στην απόφαση του αδελφού της. Επιπλέον, η Αρετή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αφελής και ευκολόπιστη, γιατί πιστεύει τις δικαιολογίες του αδελφού της και δεν καταλαβαίνει πως είναι νεκρός. Ταυτόχρονα, πρέπει να επισημανθεί ότι είναι ένα σεμνό και άβουλο πλάσμα επειδή, αν και είναι η άμεσα ενδιαφερόμενη, δεν φέρνει καμία αντίρρηση για το γάμο της. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα στερεότυπα που την περιβάλλουν, μπορούμε να δικαιολογήσουμε την συμπεριφορά της, αφού και η κοινωνία της εποχής της απαιτεί από τις γυναίκες να υποτάσσονται στον άνδρα.
Η μάνα της Αρετής παρουσιάζεται ως χαρακτήρας ιδιοτελής που κοιτάζει το συμφέρον της, πράγμα που απορρέει από την επιθυμία της να κρατήσει την Αρετή κοντά της για να την βοηθάει στα γεράματα. Η ίδια έχει αναλάβει δύο ρόλους, όπως και ο Κωνσταντίνος, αφού και αυτή καλείται να παίξει το ρόλο του πατέρα. Φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά της και επιδιώκει να καθορίσει την τύχη της κόρης της. Παράλληλα φαίνεται αδύναμη ως χαρακτήρας διότι υποκύπτει στο θέλημα του γιου της και παντρεύει την Αρετή στα ξένα, αντί να υποστηρίξει την πρότασή της να μείνει η Αρετή κοντά της. Η συμπεριφορά της είναι σύμφωνη με το στερεότυπο της ηλικιωμένης γυναίκας που φροντίζει τα παιδιά της, προσπαθεί να επέμβει όσο μπορεί στις ζωές τους, αλλά πάνω από όλα βάζει τη γνώμη του άνδρα.
Οι σχέσεις των τριών ηρώων βασίζονται στα στερεότυπα των δύο φύλων. Πρωτίστως, σε όλο το κείμενο φαίνεται η σχέση «ισχυρού άνδρα-υποταγμένης γυναίκας», καθώς και στις δύο περιπτώσεις οι γυναίκες υποτάσσονται κατευθείαν στο θέλημα του άνδρα. Ακόμη παρουσιάζεται η σχέση φροντίδας-προστασίας μεταξύ των δύο φύλων, αφού ο άνδρας πάντα φροντίζει και προστατεύει το λεγόμενο «αδύναμο φύλο».
Όλες οι συμπεριφορές που παρουσιάζονται στο κείμενο δικαιολογούνται απόλυτα αν λάβουμε υπόψη το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει το κείμενο. Η ιστορία προφανώς εκτυλίσσεται στο χώρο της Μικράς Ασίας, τον 9ο αιώνα μ.Χ., μια εποχή που ο άνδρας είχε τον «πρώτο λόγο» σε όλα. Αν αναλογιστούμε τον κλειστό χαρακτήρα εκείνης της κοινωνίας, η οποία χαρακτηριζόταν από την ανισότητα των δύο φύλων, μπορούμε εύκολα να εξηγήσουμε το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος είναι αυτός που αποφασίζει για όλα και επιβάλλει τη γνώμη του, ενώ η Αρετή και η μάνα της δεν παίρνουν ουσιαστικά καμιά πρωτοβουλία και δεν φέρνουν καμία αντίρρηση στον Κωνσταντίνο.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΑΝΟΣ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Εργασία μαθήτριας της Α΄ Λυκείου για την παραλογή "Του νεκρού αδελφού".
ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ
Περιγραφή λογοτεχνικών ηρωων
Αρετή: στο τραγούδι είναι ξεκάθαρο ότι η Αρετή λόγω του φύλου και της ηλικίας της δεν έχει την ελευθερία βούλησης, και η γνώμη της δεν λαμβάνεται υπόψη. Είναι αναγκασμένη να υποτάσσεται στις επιθυμίες της μάνας και του αδερφού της. Αυτό φαίνεται κι από το ότι η Αρετή δεν λαμβάνει μέρος στην απόφαση για το αν θα παντρευτεί στην ξενιτιά, αλλά η συζήτηση φαίνεται να περιορίζεται ανάμεσα στον αδερφό και την μάνα (στ. 6-17). Παράλληλα, το όνομα της Αρετής μας παραπέμπει στην ταπεινότητα, τη σεμνότητα και τις αρετές που την διακρίνουν.
Στους πρώτους στίχους (στ. 1-5) γίνεται φανερή η καταπίεση που δεχόταν ήδη από τα παιδικά της χρόνια, αφού ήταν περιορισμένη μέσα στο σπίτι, και δεν της επιτρεπόταν να βγαίνει από την οικία της. Παρόλα αυτά, η ηρωίδα δέχεται το ρόλο της χωρίς να φέρνει αντιρρήσεις, όπως την υποχρεώνουν τα στερεότυπα και οι αντιλήψεις της εποχής σχετικά με το γυναικείο φύλο. Έτσι έχει την υποχρέωση να υπακούει στις εντολές της μητέρας και του αδερφού της, χωρίς όμως να εμφανίζει κανένα δικαίωμα. Παρά το γεγονός ότι ίσως νιώθει καταπιεσμένη, η Αρετή έχει εμπιστοσύνη στον αδερφό της, αφού δεν πιστεύει τα πουλάκια, αλλά εκείνον (στ. 45-65), και επιπλέον έχει κάποιες αναμνήσεις από τη μητέρα της, αφού χτενίζεται στο φως του φεγγαριού, όπως και με την μάνα της.
Κωνσταντής: Ο Κωνσταντής ως άντρας της οικογένειας, μετά το θάνατο του πατέρα του, λαμβάνει πρωτοβουλίες και παίρνει μέρος στις αποφάσεις που παίρνονται. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι τα υπόλοιπα αδέρφια και η μάνα τελικά συναινούν στην απόφαση του να παντρέψει την αδερφή του στα ξένα (στ. 9-17). Όλα τα μέλη της οικογένειας προσδοκούν από τον Κωνσταντή να είναι υπεύθυνος και να αναλαμβάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του. Αυτό εξηγεί και την συμπεριφορά της μάνας απέναντι στον νεκρό γιο της, η οποία απαιτεί από αυτόν να εκπληρώσει την υπόσχεση του (στ. 24-28). Παρά το γεγονός ότι ο Κωνσταντής είναι νεκρός, σηκώνεται μέχρι κι από τον τάφο, για να πάει να βρει την αδερφή του και να εκπληρώσει την υποχρέωση του. Αυτό μας δείχνει ότι είναι έντιμος και ότι έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο που έχει αναλάβει στην οικογένεια.
Μάνα: Στο κείμενο γίνεται αισθητή η απουσία του πατέρα. Αυτός είναι και ο λόγος που η μάνα καθίσταται υπεύθυνη να αναλάβει δυο ρόλους, της μάνας και του πατέρα. Αυτό φαίνεται κι από το γεγονός ότι συνεργάζεται με το γιο της, τον Κωνσταντή, στην λήψη της τελικής απόφασης για τον γάμο της Αρετής στην ξενιτιά. Ως μητέρα έχει το δικαίωμα να επιβάλλεται στα παιδιά της, αλλά λόγω της απουσίας του συζύγου της είναι υποχρεωμένη να αναλάβει και τον δικό του ρόλο. Αν και είναι γυναίκα παρουσιάζεται να έχει περισσότερη ελευθερία και δικαιώματα, αφού μπορεί μαζί με τον Κωνσταντή να χαρακτηρισθούν ως οι κεφαλές της οικογένειας (στ. 6-17).
Κοινωνικές αντιλήψεις και στερεότυπα της εποχής σχετικά με το φύλο
Από τις παραπάνω περιγραφές καταλαβαίνουμε ότι τα πρόσωπα αυτά ζούνε σε μια κοινωνία με στερεότυπα και αντιλήψεις που υποτιμούν το γυναικείο φύλο, ενώ παράλληλα καθιστούν τον άντρα επικεφαλής της οικογένειας. Οι γυναίκες έχουν περιορισμένα έως και μηδαμινά δικαιώματα και είναι υποταγμένες στον άντρα της οικογένειας, που είναι συνήθως ο πατέρας. Σε περίπτωση που αυτό το πρόσωπο απουσιάζει, την αρχηγία της οικογένειας αναλαμβάνει η μάνα ή και ο μεγαλύτερος γιος και είναι υπεύθυνοι για την λήψη αποφάσεων και για την τήρηση των υποχρεώσεων που τους προσδίδει ο ρόλος που έχουν αναλάβει. Κάπως έτσι δομείται η ιεραρχία στον θεσμό της οικογένειας κατά τον 9ο μ.Χ. αιώνα, δηλαδή την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα του ποιήματος, γεγονός που μας δίνει στοιχεία τα οποία δικαιολογούν τις συμπεριφορές και τα χαρακτηριστικά των ηρώων του τραγουδιού.
Ευαγγελία Τριαντοπούλου
Α΄ τάξη λυκείου Πελασγίας
Έτος: 2011-2012
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ
Περιγραφή λογοτεχνικών ηρωων
Αρετή: στο τραγούδι είναι ξεκάθαρο ότι η Αρετή λόγω του φύλου και της ηλικίας της δεν έχει την ελευθερία βούλησης, και η γνώμη της δεν λαμβάνεται υπόψη. Είναι αναγκασμένη να υποτάσσεται στις επιθυμίες της μάνας και του αδερφού της. Αυτό φαίνεται κι από το ότι η Αρετή δεν λαμβάνει μέρος στην απόφαση για το αν θα παντρευτεί στην ξενιτιά, αλλά η συζήτηση φαίνεται να περιορίζεται ανάμεσα στον αδερφό και την μάνα (στ. 6-17). Παράλληλα, το όνομα της Αρετής μας παραπέμπει στην ταπεινότητα, τη σεμνότητα και τις αρετές που την διακρίνουν.
Στους πρώτους στίχους (στ. 1-5) γίνεται φανερή η καταπίεση που δεχόταν ήδη από τα παιδικά της χρόνια, αφού ήταν περιορισμένη μέσα στο σπίτι, και δεν της επιτρεπόταν να βγαίνει από την οικία της. Παρόλα αυτά, η ηρωίδα δέχεται το ρόλο της χωρίς να φέρνει αντιρρήσεις, όπως την υποχρεώνουν τα στερεότυπα και οι αντιλήψεις της εποχής σχετικά με το γυναικείο φύλο. Έτσι έχει την υποχρέωση να υπακούει στις εντολές της μητέρας και του αδερφού της, χωρίς όμως να εμφανίζει κανένα δικαίωμα. Παρά το γεγονός ότι ίσως νιώθει καταπιεσμένη, η Αρετή έχει εμπιστοσύνη στον αδερφό της, αφού δεν πιστεύει τα πουλάκια, αλλά εκείνον (στ. 45-65), και επιπλέον έχει κάποιες αναμνήσεις από τη μητέρα της, αφού χτενίζεται στο φως του φεγγαριού, όπως και με την μάνα της.
Κωνσταντής: Ο Κωνσταντής ως άντρας της οικογένειας, μετά το θάνατο του πατέρα του, λαμβάνει πρωτοβουλίες και παίρνει μέρος στις αποφάσεις που παίρνονται. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι τα υπόλοιπα αδέρφια και η μάνα τελικά συναινούν στην απόφαση του να παντρέψει την αδερφή του στα ξένα (στ. 9-17). Όλα τα μέλη της οικογένειας προσδοκούν από τον Κωνσταντή να είναι υπεύθυνος και να αναλαμβάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του. Αυτό εξηγεί και την συμπεριφορά της μάνας απέναντι στον νεκρό γιο της, η οποία απαιτεί από αυτόν να εκπληρώσει την υπόσχεση του (στ. 24-28). Παρά το γεγονός ότι ο Κωνσταντής είναι νεκρός, σηκώνεται μέχρι κι από τον τάφο, για να πάει να βρει την αδερφή του και να εκπληρώσει την υποχρέωση του. Αυτό μας δείχνει ότι είναι έντιμος και ότι έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο που έχει αναλάβει στην οικογένεια.
Μάνα: Στο κείμενο γίνεται αισθητή η απουσία του πατέρα. Αυτός είναι και ο λόγος που η μάνα καθίσταται υπεύθυνη να αναλάβει δυο ρόλους, της μάνας και του πατέρα. Αυτό φαίνεται κι από το γεγονός ότι συνεργάζεται με το γιο της, τον Κωνσταντή, στην λήψη της τελικής απόφασης για τον γάμο της Αρετής στην ξενιτιά. Ως μητέρα έχει το δικαίωμα να επιβάλλεται στα παιδιά της, αλλά λόγω της απουσίας του συζύγου της είναι υποχρεωμένη να αναλάβει και τον δικό του ρόλο. Αν και είναι γυναίκα παρουσιάζεται να έχει περισσότερη ελευθερία και δικαιώματα, αφού μπορεί μαζί με τον Κωνσταντή να χαρακτηρισθούν ως οι κεφαλές της οικογένειας (στ. 6-17).
Κοινωνικές αντιλήψεις και στερεότυπα της εποχής σχετικά με το φύλο
Από τις παραπάνω περιγραφές καταλαβαίνουμε ότι τα πρόσωπα αυτά ζούνε σε μια κοινωνία με στερεότυπα και αντιλήψεις που υποτιμούν το γυναικείο φύλο, ενώ παράλληλα καθιστούν τον άντρα επικεφαλής της οικογένειας. Οι γυναίκες έχουν περιορισμένα έως και μηδαμινά δικαιώματα και είναι υποταγμένες στον άντρα της οικογένειας, που είναι συνήθως ο πατέρας. Σε περίπτωση που αυτό το πρόσωπο απουσιάζει, την αρχηγία της οικογένειας αναλαμβάνει η μάνα ή και ο μεγαλύτερος γιος και είναι υπεύθυνοι για την λήψη αποφάσεων και για την τήρηση των υποχρεώσεων που τους προσδίδει ο ρόλος που έχουν αναλάβει. Κάπως έτσι δομείται η ιεραρχία στον θεσμό της οικογένειας κατά τον 9ο μ.Χ. αιώνα, δηλαδή την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα του ποιήματος, γεγονός που μας δίνει στοιχεία τα οποία δικαιολογούν τις συμπεριφορές και τα χαρακτηριστικά των ηρώων του τραγουδιού.
Ευαγγελία Τριαντοπούλου
Α΄ τάξη λυκείου Πελασγίας
Έτος: 2011-2012
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2011
Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2011
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΙΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Α΄ Λυκείου
Η αξιολόγηση των μαθητών στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών στην Α’ Λυκείου, όπως και στα υπόλοιπα μαθήματα, θα βασίζεται:
(α) Στην παρακολούθηση της εξέλιξης και της επίδοσής τους καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού χρόνου, με βάση τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, τον βαθμό και την έκταση της συνεργασίας τους με τον εκπαιδευτικό και τις ομάδες μέσα στην τάξη, τη βελτίωσή τους ως προς τους επιδιωκόμενους στόχους του Π.Σ. Σε τακτά χρονικά διαστήματα θα γίνεται χρήση και ειδικών γραπτών δοκιμασιών, μέσω των οποίων θα ελέγχεται η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σε σχέση με τους στόχους του Π.Σ. Ο εκπαιδευτικός μπορεί, επίσης, να αναθέτει στους μαθητές ατομικές ή ομαδικές εργασίες, οι οποίες θα αποθηκεύονται στον ατομικό φάκελο του κάθε μαθητή, αποτελώντας ένα σταθερό στοιχείο αναφοράς για την αξιολόγησή του.
(β) Στην τελική γραπτή δοκιμασία, η οποία θα έχει την παρακάτω μορφή:
Α. Το προς εξέταση κείμενο
Το προς εξέταση κείμενο που θα δίνεται στους μαθητές θα πρέπει να διαθέτει νοηματική συνοχή και αυτοτέλεια. Κατά συνέπεια, δεν ισχύουν αυστηροί περιορισμοί ως προς την έκτασή του.
Β. Ερωτήσεις
1. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου (2 ερωτ. X 20 μόρια = 40 μόρια)
Στο νέο πρόγραμμα σπουδών για την Α’ Λυκείου ορίζεται ότι οι μαθητές δεν θα εξετάζονται πλέον στη μετάφραση των διδαγμένων αρχαιοελληνικών κειμένων, δεδομένου ότι η έως τώρα εμπειρία έχει δείξει τις στρεβλώσεις στις οποίες οδηγεί η πρακτική αυτή: οι μαθητές αποστηθίζουν και αναπαράγουν κατά την εξέταση τη μετάφραση που τους προσφέρεται ως πρότυπη από τον καθηγητή τους ή από τα βοηθήματα. Για να ξεπεραστούν οι στρεβλώσεις αυτές η μετάφραση θα εξακολουθήσει να είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται κατά τη διδασκαλία (στα σημεία που κρίνεται απαραίτητη για την κατανόηση του κειμένου), δεν θα αποτελεί όμως εξεταζόμενο δείκτη επαρκούς γνώσης της αρχαίας ελληνικής. Η εξέτασή της θα αντικατασταθεί από ερωτήσεις που θα αφορούν την κατανόηση του κειμένου.
Οι ερωτήσεις της κατηγορίας αυτής επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια κατανόηση του κειμένου και δεν θα πρέπει να επεκτείνονται σε στοιχεία ερμηνείας. Π.χ. μπορεί να ζητείται από τους μαθητές να αφηγηθούν συνοπτικά μια ακολουθία γεγονότων που παρουσιάζονται στο κείμενο, να συνοψίσουν την επιχειρηματολογία ενός προσώπου, να εντοπίσουν πιθανά σχόλια ή κρίσεις του συγγραφέα για τα γεγονότα, να περιγράψουν τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιο πρόσωπο, προκειμένου να πετύχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, να εντοπίσουν προσδιορισμούς που αποδίδονται σε ένα πρόσωπο ή έναν τόπο κλπ.
2. Ερωτήσεις ερμηνευτικές (2 ερωτ. X 15 μόρια = 30 μόρια)
Οι ερωτήσεις της κατηγορίας αυτή αφορούν την ερμηνεία του κειμένου και μπορούν να είναι ποικίλων τύπων, όπως π.χ.:
(α) Ερωτήσεις που αφορούν τον πραγματολογικό σχολιασμό του κειμένου.
(β) Ερωτήσεις σχετικές με τη δομή και τα εκφραστικά μέσα του κειμένου.
(γ) Ερωτήσεις σχετικές με το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο (στις ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιούνται και στοιχεία της εισαγωγής του σχολικού εγχειριδίου, εφόσον αυτά είχαν επισημανθεί κατά τη διδασκαλία του κειμένου).
(δ) Ερωτήσεις που ζητούν την κριτική αποτίμηση εκ μέρους του μαθητή προσώπων, γεγονότων, επιχειρημάτων ή άλλων στοιχείων του κειμένου ή της στάσης του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα.
(ε) Ερωτήσεις που αφορούν την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων του υπό εξέταση κειμένου με άλλα κείμενα της αρχαιοελληνικής ή της νεοελληνικής γραμματείας.
Σε κάθε περίπτωση, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα σπουδών για τα συγκεκριμένα κείμενα.
3. Ερωτήσεις γραμματικής και σύνταξης της ΑΕ (3 ερωτ. X 10 μόρια = 30 μόρια)
Οι τρεις ερωτήσεις της κατηγορίας αυτής επιμερίζονται σε μία ερώτηση γραμματικής, μία ερώτηση σύνταξης και μία λεξιλογική.
Κατά την εξέταση της γραμματικής και του συντακτικού μπορεί να ζητείται από τους μαθητές είτε να παραγάγουν συγκεκριμένους τύπους της αρχαίας ελληνικής (π.χ. συμπλήρωση του κατάλληλου γραμματικού τύπου σε φράσεις, κατασκευή εναλλακτικών φράσεων για τη δήλωση μιας συντακτικής σχέσης κλπ.), είτε να αναγνωρίσουν τη γραμματική κατηγορία ή τη συντακτική λειτουργία συγκεκριμένων τύπων του κειμένου (π.χ. εντοπισμός στο κείμενο γραμματικών τύπων, καταγραφή εναλλακτικών μεταφραστικών αποδόσεων μιας συντακτικής δομής κλπ.).
Κατά την εξέταση του λεξιλογίου η έμφαση θα δίνεται στη σχέση της αρχαίας ελληνικής με τη νέα ελληνική γλώσσα, και στο πλαίσιο αυτό θα ζητείται από τον μαθητή να καταγράψει λέξεις της νέας ελληνικής που παράγονται από συγκεκριμένα αρχαιοελληνικά θέματα, να διακρίνει τη σημασιολογική εξέλιξη μια λέξης από την αρχαία στη νέα ελληνική ή τις σημασιολογικές αποχρώσεις μιας λέξης μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα κλπ.
Σημείωση: Όλες οι παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να επιμερίζονται σε υποερωτήματα, ενώ στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και στις ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογείται εκτός από την επάρκεια του περιεχομένου της απάντησης και η εκφραστική ικανότητα του μαθητή.
ΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄ Λυκείου
Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης (προτιμότερα τα δύο κείμενα) από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής. Καλό είναι τα κείμενα να σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές (γνώσεις για τον κόσμο, βλ. στήλη 1 του Προγράμματος Σπουδών) στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Γενικότερος στόχος της εξέτασης είναι να ελεγχθεί ο βαθμός κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές καλούνται:
(α) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται κατά πόσο έγινε κατανοητό το περιεχόμενο του ή των κειμένων (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.)
(β) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται πώς γλωσσικά (βλ. γνώσεις για τη γλώσσα) ή εξωγλωσσικά στοιχεία (πβ. πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν (βλ. στήλη 3 του Προγράμματος Σπουδών).
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (Α1.=20μ.+Α2=20μ.).
(γ) Να παραγάγουν κείμενο το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), προκειμένου να αξιολογηθούν στοιχεία που σχετίζονται με την κατάκτηση των γραμματισμών της στήλης 2 του Προγράμματος Σπουδών. ή (εναλλακτικά)
με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.
Το θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.
ΙΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου
Στις γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν (Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Θέατρο). Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα. Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα, είναι σημαντικό να έχουν δυνατότητα επιλογής. Οι «ερωτήσεις» που τα συνοδεύουν είναι παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη και ελέγχουν το βαθμό κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών.
Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές, σε περίπτωση που το δοσμένο κείμενο είναι αφηγηματικό ή θεατρικό, καλούνται:
(1α) Να διακρίνουν και να περιγράψουν τον κεντρικό λογοτεχνικό χαρακτήρα κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό του ρόλο ως άνδρα ή γυναίκας, τα στερεότυπα που τον περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσουν τα παραπάνω, παραπέμποντας στο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.
(1β) Να εκφέρουν άποψη για το θέμα του κειμένου, συνδέοντάς το με την καθημερινή τους εμπειρία
ή εναλλακτικά
(1β) Να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (25) + 1β (25) = 50 μονάδες
(2α) Να μετατρέψουν κομμάτι του θεατρικού κειμένου σε αφηγηματικό λόγο.
ή εναλλακτικά
(2α) Να αλλάξουν τον αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).
(2β) Να συγγράψουν ένα μικρό κείμενο ως «διαφήμιση» ή βιβλιοπαρουσίαση ή κριτική για το κείμενο που θα δοθεί ή να τοποθετηθούν (αν συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί) απέναντι σε κριτική που θα δοθεί.
ή εναλλακτικά
(2β) Να ταυτιστούν με κάποιον ήρωα του κειμένου και να γράψουν σελίδες του ημερολογίου του ή επιστολών του.
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
Σε περίπτωση που το θέμα περιλαμβάνει δύο ή τρία ποιήματα, οι μαθητές καλούνται:
(1α) Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης και να διακρίνουν τα ποιήματα σε παραδοσιακά και μοντέρνα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά.
(1β) Να τα κατατάξουν σε μια σειρά από το πιο παραδοσιακό ως το πιο υπερρεαλιστικό και, ενδεχομένως, να ανιχνεύσουν το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται το καθένα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (30) + 1β (20) = 50 μονάδες
(2α) Να εντοπίσουν τις πιο «ποιητικές» και τις πιο «καθημερινές» λέξεις στα ποιήματα και να τις τοποθετήσουν σε πίνακα με δύο ή περισσότερες στήλες.
(2β) Να εντοπίσουν τα σύμβολα σε όσα ποιήματα υπάρχουν και να τα κατατάξουν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους (αντικείμενα, φυσικά φαινόμενα, εικόνες, ήχοι).
ή εναλλακτικά
(2β) Να εντοπίσουν λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΙΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Α΄ Λυκείου
Η αξιολόγηση των μαθητών στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών στην Α’ Λυκείου, όπως και στα υπόλοιπα μαθήματα, θα βασίζεται:
(α) Στην παρακολούθηση της εξέλιξης και της επίδοσής τους καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού χρόνου, με βάση τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, τον βαθμό και την έκταση της συνεργασίας τους με τον εκπαιδευτικό και τις ομάδες μέσα στην τάξη, τη βελτίωσή τους ως προς τους επιδιωκόμενους στόχους του Π.Σ. Σε τακτά χρονικά διαστήματα θα γίνεται χρήση και ειδικών γραπτών δοκιμασιών, μέσω των οποίων θα ελέγχεται η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σε σχέση με τους στόχους του Π.Σ. Ο εκπαιδευτικός μπορεί, επίσης, να αναθέτει στους μαθητές ατομικές ή ομαδικές εργασίες, οι οποίες θα αποθηκεύονται στον ατομικό φάκελο του κάθε μαθητή, αποτελώντας ένα σταθερό στοιχείο αναφοράς για την αξιολόγησή του.
(β) Στην τελική γραπτή δοκιμασία, η οποία θα έχει την παρακάτω μορφή:
Α. Το προς εξέταση κείμενο
Το προς εξέταση κείμενο που θα δίνεται στους μαθητές θα πρέπει να διαθέτει νοηματική συνοχή και αυτοτέλεια. Κατά συνέπεια, δεν ισχύουν αυστηροί περιορισμοί ως προς την έκτασή του.
Β. Ερωτήσεις
1. Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου (2 ερωτ. X 20 μόρια = 40 μόρια)
Στο νέο πρόγραμμα σπουδών για την Α’ Λυκείου ορίζεται ότι οι μαθητές δεν θα εξετάζονται πλέον στη μετάφραση των διδαγμένων αρχαιοελληνικών κειμένων, δεδομένου ότι η έως τώρα εμπειρία έχει δείξει τις στρεβλώσεις στις οποίες οδηγεί η πρακτική αυτή: οι μαθητές αποστηθίζουν και αναπαράγουν κατά την εξέταση τη μετάφραση που τους προσφέρεται ως πρότυπη από τον καθηγητή τους ή από τα βοηθήματα. Για να ξεπεραστούν οι στρεβλώσεις αυτές η μετάφραση θα εξακολουθήσει να είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται κατά τη διδασκαλία (στα σημεία που κρίνεται απαραίτητη για την κατανόηση του κειμένου), δεν θα αποτελεί όμως εξεταζόμενο δείκτη επαρκούς γνώσης της αρχαίας ελληνικής. Η εξέτασή της θα αντικατασταθεί από ερωτήσεις που θα αφορούν την κατανόηση του κειμένου.
Οι ερωτήσεις της κατηγορίας αυτής επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια κατανόηση του κειμένου και δεν θα πρέπει να επεκτείνονται σε στοιχεία ερμηνείας. Π.χ. μπορεί να ζητείται από τους μαθητές να αφηγηθούν συνοπτικά μια ακολουθία γεγονότων που παρουσιάζονται στο κείμενο, να συνοψίσουν την επιχειρηματολογία ενός προσώπου, να εντοπίσουν πιθανά σχόλια ή κρίσεις του συγγραφέα για τα γεγονότα, να περιγράψουν τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιο πρόσωπο, προκειμένου να πετύχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, να εντοπίσουν προσδιορισμούς που αποδίδονται σε ένα πρόσωπο ή έναν τόπο κλπ.
2. Ερωτήσεις ερμηνευτικές (2 ερωτ. X 15 μόρια = 30 μόρια)
Οι ερωτήσεις της κατηγορίας αυτή αφορούν την ερμηνεία του κειμένου και μπορούν να είναι ποικίλων τύπων, όπως π.χ.:
(α) Ερωτήσεις που αφορούν τον πραγματολογικό σχολιασμό του κειμένου.
(β) Ερωτήσεις σχετικές με τη δομή και τα εκφραστικά μέσα του κειμένου.
(γ) Ερωτήσεις σχετικές με το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο (στις ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιούνται και στοιχεία της εισαγωγής του σχολικού εγχειριδίου, εφόσον αυτά είχαν επισημανθεί κατά τη διδασκαλία του κειμένου).
(δ) Ερωτήσεις που ζητούν την κριτική αποτίμηση εκ μέρους του μαθητή προσώπων, γεγονότων, επιχειρημάτων ή άλλων στοιχείων του κειμένου ή της στάσης του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα.
(ε) Ερωτήσεις που αφορούν την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων του υπό εξέταση κειμένου με άλλα κείμενα της αρχαιοελληνικής ή της νεοελληνικής γραμματείας.
Σε κάθε περίπτωση, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα σπουδών για τα συγκεκριμένα κείμενα.
3. Ερωτήσεις γραμματικής και σύνταξης της ΑΕ (3 ερωτ. X 10 μόρια = 30 μόρια)
Οι τρεις ερωτήσεις της κατηγορίας αυτής επιμερίζονται σε μία ερώτηση γραμματικής, μία ερώτηση σύνταξης και μία λεξιλογική.
Κατά την εξέταση της γραμματικής και του συντακτικού μπορεί να ζητείται από τους μαθητές είτε να παραγάγουν συγκεκριμένους τύπους της αρχαίας ελληνικής (π.χ. συμπλήρωση του κατάλληλου γραμματικού τύπου σε φράσεις, κατασκευή εναλλακτικών φράσεων για τη δήλωση μιας συντακτικής σχέσης κλπ.), είτε να αναγνωρίσουν τη γραμματική κατηγορία ή τη συντακτική λειτουργία συγκεκριμένων τύπων του κειμένου (π.χ. εντοπισμός στο κείμενο γραμματικών τύπων, καταγραφή εναλλακτικών μεταφραστικών αποδόσεων μιας συντακτικής δομής κλπ.).
Κατά την εξέταση του λεξιλογίου η έμφαση θα δίνεται στη σχέση της αρχαίας ελληνικής με τη νέα ελληνική γλώσσα, και στο πλαίσιο αυτό θα ζητείται από τον μαθητή να καταγράψει λέξεις της νέας ελληνικής που παράγονται από συγκεκριμένα αρχαιοελληνικά θέματα, να διακρίνει τη σημασιολογική εξέλιξη μια λέξης από την αρχαία στη νέα ελληνική ή τις σημασιολογικές αποχρώσεις μιας λέξης μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα κλπ.
Σημείωση: Όλες οι παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να επιμερίζονται σε υποερωτήματα, ενώ στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και στις ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογείται εκτός από την επάρκεια του περιεχομένου της απάντησης και η εκφραστική ικανότητα του μαθητή.
ΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Α΄ Λυκείου
Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης (προτιμότερα τα δύο κείμενα) από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής. Καλό είναι τα κείμενα να σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές (γνώσεις για τον κόσμο, βλ. στήλη 1 του Προγράμματος Σπουδών) στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Γενικότερος στόχος της εξέτασης είναι να ελεγχθεί ο βαθμός κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές καλούνται:
(α) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται κατά πόσο έγινε κατανοητό το περιεχόμενο του ή των κειμένων (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.)
(β) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται πώς γλωσσικά (βλ. γνώσεις για τη γλώσσα) ή εξωγλωσσικά στοιχεία (πβ. πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν (βλ. στήλη 3 του Προγράμματος Σπουδών).
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (Α1.=20μ.+Α2=20μ.).
(γ) Να παραγάγουν κείμενο το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), προκειμένου να αξιολογηθούν στοιχεία που σχετίζονται με την κατάκτηση των γραμματισμών της στήλης 2 του Προγράμματος Σπουδών. ή (εναλλακτικά)
με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.
Το θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.
ΙΙΙ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Αξιολόγηση στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου
Στις γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν (Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Θέατρο). Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα. Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα, είναι σημαντικό να έχουν δυνατότητα επιλογής. Οι «ερωτήσεις» που τα συνοδεύουν είναι παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη και ελέγχουν το βαθμό κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών.
Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές, σε περίπτωση που το δοσμένο κείμενο είναι αφηγηματικό ή θεατρικό, καλούνται:
(1α) Να διακρίνουν και να περιγράψουν τον κεντρικό λογοτεχνικό χαρακτήρα κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό του ρόλο ως άνδρα ή γυναίκας, τα στερεότυπα που τον περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσουν τα παραπάνω, παραπέμποντας στο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.
(1β) Να εκφέρουν άποψη για το θέμα του κειμένου, συνδέοντάς το με την καθημερινή τους εμπειρία
ή εναλλακτικά
(1β) Να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (25) + 1β (25) = 50 μονάδες
(2α) Να μετατρέψουν κομμάτι του θεατρικού κειμένου σε αφηγηματικό λόγο.
ή εναλλακτικά
(2α) Να αλλάξουν τον αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).
(2β) Να συγγράψουν ένα μικρό κείμενο ως «διαφήμιση» ή βιβλιοπαρουσίαση ή κριτική για το κείμενο που θα δοθεί ή να τοποθετηθούν (αν συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί) απέναντι σε κριτική που θα δοθεί.
ή εναλλακτικά
(2β) Να ταυτιστούν με κάποιον ήρωα του κειμένου και να γράψουν σελίδες του ημερολογίου του ή επιστολών του.
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
Σε περίπτωση που το θέμα περιλαμβάνει δύο ή τρία ποιήματα, οι μαθητές καλούνται:
(1α) Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης και να διακρίνουν τα ποιήματα σε παραδοσιακά και μοντέρνα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά.
(1β) Να τα κατατάξουν σε μια σειρά από το πιο παραδοσιακό ως το πιο υπερρεαλιστικό και, ενδεχομένως, να ανιχνεύσουν το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται το καθένα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (30) + 1β (20) = 50 μονάδες
(2α) Να εντοπίσουν τις πιο «ποιητικές» και τις πιο «καθημερινές» λέξεις στα ποιήματα και να τις τοποθετήσουν σε πίνακα με δύο ή περισσότερες στήλες.
(2β) Να εντοπίσουν τα σύμβολα σε όσα ποιήματα υπάρχουν και να τα κατατάξουν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους (αντικείμενα, φυσικά φαινόμενα, εικόνες, ήχοι).
ή εναλλακτικά
(2β) Να εντοπίσουν λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ
Χρήσιμο υλικό στη διεύθυνση:
http://kmaked.pde.sch.gr/epimorfwseis.php
http://kmaked.pde.sch.gr/epimorfwseis.php
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)