Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Εργασία μαθήτριας της Α΄ Λυκείου για την παραλογή "Του νεκρού αδελφού".




ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ


Περιγραφή λογοτεχνικών ηρωων

Αρετή: στο τραγούδι είναι ξεκάθαρο ότι η Αρετή λόγω του φύλου και της ηλικίας της δεν έχει την ελευθερία βούλησης, και η γνώμη της δεν λαμβάνεται υπόψη. Είναι αναγκασμένη να υποτάσσεται στις επιθυμίες της μάνας και του αδερφού της. Αυτό φαίνεται κι από το ότι η Αρετή δεν λαμβάνει μέρος στην απόφαση για το αν θα παντρευτεί στην ξενιτιά, αλλά η συζήτηση φαίνεται να περιορίζεται ανάμεσα στον αδερφό και την μάνα (στ. 6-17). Παράλληλα, το όνομα της Αρετής μας παραπέμπει στην ταπεινότητα, τη σεμνότητα και τις αρετές που την διακρίνουν.
Στους πρώτους στίχους (στ. 1-5) γίνεται φανερή η καταπίεση που δεχόταν ήδη από τα παιδικά της χρόνια, αφού ήταν περιορισμένη μέσα στο σπίτι, και δεν της επιτρεπόταν να βγαίνει από την οικία της. Παρόλα αυτά, η ηρωίδα δέχεται το ρόλο της χωρίς να φέρνει αντιρρήσεις, όπως την υποχρεώνουν τα στερεότυπα και οι αντιλήψεις της εποχής σχετικά με το γυναικείο φύλο. Έτσι έχει την υποχρέωση να υπακούει στις εντολές της μητέρας και του αδερφού της, χωρίς όμως να εμφανίζει κανένα δικαίωμα. Παρά το γεγονός ότι ίσως νιώθει καταπιεσμένη, η Αρετή έχει εμπιστοσύνη στον αδερφό της, αφού δεν πιστεύει τα πουλάκια, αλλά εκείνον (στ. 45-65), και επιπλέον έχει κάποιες αναμνήσεις από τη μητέρα της, αφού χτενίζεται στο φως του φεγγαριού, όπως και με την μάνα της.

Κωνσταντής: Ο Κωνσταντής ως άντρας της οικογένειας, μετά το θάνατο του πατέρα του, λαμβάνει πρωτοβουλίες και παίρνει μέρος στις αποφάσεις που παίρνονται. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι τα υπόλοιπα αδέρφια και η μάνα τελικά συναινούν στην απόφαση του να παντρέψει την αδερφή του στα ξένα (στ. 9-17). Όλα τα μέλη της οικογένειας προσδοκούν από τον Κωνσταντή να είναι υπεύθυνος και να αναλαμβάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του. Αυτό εξηγεί και την συμπεριφορά της μάνας απέναντι στον νεκρό γιο της, η οποία απαιτεί από αυτόν να εκπληρώσει την υπόσχεση του (στ. 24-28). Παρά το γεγονός ότι ο Κωνσταντής είναι νεκρός, σηκώνεται μέχρι κι από τον τάφο, για να πάει να βρει την αδερφή του και να εκπληρώσει την υποχρέωση του. Αυτό μας δείχνει ότι είναι έντιμος και ότι έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο που έχει αναλάβει στην οικογένεια.

Μάνα: Στο κείμενο γίνεται αισθητή η απουσία του πατέρα. Αυτός είναι και ο λόγος που η μάνα καθίσταται υπεύθυνη να αναλάβει δυο ρόλους, της μάνας και του πατέρα. Αυτό φαίνεται κι από το γεγονός ότι συνεργάζεται με το γιο της, τον Κωνσταντή, στην λήψη της τελικής απόφασης για τον γάμο της Αρετής στην ξενιτιά. Ως μητέρα έχει το δικαίωμα να επιβάλλεται στα παιδιά της, αλλά λόγω της απουσίας του συζύγου της είναι υποχρεωμένη να αναλάβει και τον δικό του ρόλο. Αν και είναι γυναίκα παρουσιάζεται να έχει περισσότερη ελευθερία και δικαιώματα, αφού μπορεί μαζί με τον Κωνσταντή να χαρακτηρισθούν ως οι κεφαλές της οικογένειας (στ. 6-17).

Κοινωνικές αντιλήψεις και στερεότυπα της εποχής σχετικά με το φύλο

Από τις παραπάνω περιγραφές καταλαβαίνουμε ότι τα πρόσωπα αυτά ζούνε σε μια κοινωνία με στερεότυπα και αντιλήψεις που υποτιμούν το γυναικείο φύλο, ενώ παράλληλα καθιστούν τον άντρα επικεφαλής της οικογένειας. Οι γυναίκες έχουν περιορισμένα έως και μηδαμινά δικαιώματα και είναι υποταγμένες στον άντρα της οικογένειας, που είναι συνήθως ο πατέρας. Σε περίπτωση που αυτό το πρόσωπο απουσιάζει, την αρχηγία της οικογένειας αναλαμβάνει η μάνα ή και ο μεγαλύτερος γιος και είναι υπεύθυνοι για την λήψη αποφάσεων και για την τήρηση των υποχρεώσεων που τους προσδίδει ο ρόλος που έχουν αναλάβει. Κάπως έτσι δομείται η ιεραρχία στον θεσμό της οικογένειας κατά τον 9ο μ.Χ. αιώνα, δηλαδή την εποχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα του ποιήματος, γεγονός που μας δίνει στοιχεία τα οποία δικαιολογούν τις συμπεριφορές και τα χαρακτηριστικά των ηρώων του τραγουδιού.

Ευαγγελία Τριαντοπούλου
Α΄ τάξη λυκείου Πελασγίας
Έτος: 2011-2012
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου